Majeutyka

3308188_l Czy to możliwe, żeby cała szkoła dyskutowała o programie wychowawczym? Albo żebyśmy wspólnie, rada w radę, zaproponowali najważniejsze elementy koncepcji pracy szkoły? Czy potrafimy poradzić sobie z „zabójcami pomysłów”, którzy siedząc w nas samych i wokół nas zawsze gotowi są dowodzić, że coś jest niemożliwe? Co zrobić, aby wydobyć skarb, który każdy nosi w sobie?

Pomóc może majeutyka. Co to jest majeutyka wyjaśnił w dialogu „Teajtet” Sokrates, było nie było syn położniczki, a sam akuszer idei.

Powiada on tak:

I to jasna jest rzecz, że ode mnie nikt z nich niczego się nigdy nie uczył, tylko w sobie sam każdy nosił swój skarb i tam źródło znajdował natchnienia. … Połóg to moja robota. Wielu już (…) ufało sobie samym, a na mnie z góry patrzeć zaczynali (…) i odchodzili prędzej, niż należało, i odszedłszy, ronili (…) to, co w nich zostało. Bywało i tak, że to, co ja z nich wydobyłem, ginęło, bo pokarm miało zły (…). Tę mękę wywoływać i koić moja sztuka potrafi. (…) A czasem, wiesz, Teajtecie, jeśli mi się jakoś wydaje, że któryś nie bardzo tam ciężarny, i widzę, że mu się na nic nie przydam, wtedy go bardzo życzliwie swatam i — daj Boże tak dalej — doskonale zgaduję, z kim obcując mógłby zyskać najwięcej.

(Tłumaczenie Władysława Witwickiego, zmienione)

Grupa Trampolina zajmuje się tak pojętą majeutyką. Polega ona na:

1. Wydobywaniu pomysłów, które nauczyciele noszą w sobie.
2. Rozwijaniu tego, co wydobyte, by nie zginęło, „bo pokarm miało zły”.
3. Inspirowaniu i swataniu z nowatorskimi koncepcjami, tam gdzie „nie bardzo ktoś ciężarny”.

Proponujemy organizację zajęć, które pozwalają dyskutować i formułować pomysły mniejszym i większym grupom ludzi, nauczycielom, ale i całym szkolnym wspólnotom.

W języku współczesnej psychologii używa się niekiedy określenia facylitacja, aby opisać działanie polegające na tym, że ktoś ułatwia innym rozmowę i kreowanie koncepcji. Sokrates słusznie wskazuje, że zewnętrzne wsparcie w tym procesie daje większą gwarancję powodzenia. Chroni przed utratą wielu wartościowych idei, które łatwo zagubić, gdy wszyscy wiedzą, „co kto powie”.

Połóg (pomysłów) to nasza robota – powtarzamy za Sokratesem.

 

Korzystamy w naszej starej, sokratejskiej robocie z zupełnie nowoczesnych form pracy:

Open Space jest techniką, dla której punktem wyjścia jest spostrzeżenie, że podczas konferencji czy szkoleń najważniejsze rozmowy toczą się podczas przerw, w kuluarach. Trzeba zatem tak zorganizować przestrzeń i czas, aby ludzie w dowolnych konfiguracjach, dyskutując to, co dla nich naprawdę ważne, stworzyli coś nowego, niekiedy niespodziewanego. To niezastąpiona metoda, gdy chcemy dokonać diagnozy szkolnych problemów, stworzyć okazję do kreowania nowych rozwiązań albo poznać bliżej kwestie zajmujące szkolną wspólnotę. Jak mówi jedna z zasad Open Space: „Otwórz oczy – możesz by zaskoczony”.

World Cafe pozwala dogłębnie przedyskutować problem lub zestaw problemów, począwszy od opisu przyczyn, a skończywszy na rekomendowanych rozwiązaniach. Struktura Cafe pozwala toczyć rozmowę bardzo dużemu gronu osób, a przy tym daje szansę wypowiedzi każdemu, nawet tym wycofanym i nieśmiałym, co nie znaczy mniej bystrym. W ciągle na nowo odtwarzanych grupach uczestnicy mają szansę wzajemnie się inspirować i współdziałać w takich zespołach, w jakich w danym momencie zechcą.

Dzięki Analizie multikryterialnej możemy nie tylko przedyskutować rozmaite pomysły i wybrać spośród nich te, które zrealizujemy. Mamy także szansę rozważyć istotne dla szkolnej wspólnoty wartości. Dzieje się tak dlatego, ponieważ równolegle biegną dwa procesy: generowania pomysłów i tworzenia kryteriów do ich oceny.

Dodatkowy zysk z dyskusji o kryteriach wiąże się z wykorzystaniem przynajmniej części dorobku grup w projektowaniu ewaluacji wewnętrznej.

Doceniające dociekanie, bo chyba tak wypada nam przetłumaczyć Appreciate Inquiry, to świetna forma analizy danych pochodzących z ewaluacji, ale także analizy jakiegokolwiek szkolnego działania zakończonego sukcesem. Idea AI wynika ze spostrzeżenia, że skrupulatne dociekanie „dlaczego się nie udało” demotywuje grupę i zwykle nie przyczynia się do poprawy. Natomiast wiedza o źródłach sukcesu pozwala przenieść to, co najlepsze także w te obszary działania placówki, które jeszcze wymagają doskonalenia.

Więcej o AI na blogu:   BUDOWANIE NA SUKCESIE

Sondaże deliberatywne przydają się, kiedy pragniemy wprowadzić zmianę, zwłaszcza trudną, odznaczającą się wysokim stopniem komplikacji i nie zawsze dobrze rozumianą. Działanie to obejmuje kolejno: badanie sondażowe, konsultacje eksperckie, moderowane dyskusje w grupie i zamykający, ponowiony sondaż. Sondaż deliberatywny sprawia, że uczestnicy poznają bliżej specyfikę idei, zyskują poczucie uczestnictwa dzięki zgłaszanym uwagom, a wreszcie deklarują poparcie (lub sprzeciw) wiedząc wówczas już bardzo dobrze, na jaki temat się wypowiadają. 

Ława obywatelska to reprezentatywna grupa około 15-20 osób, która w imieniu całej społeczności lub jej części rozważa problem i rekomenduje rozwiązania.  Czyni to po wysłuchaniu opinii powołanych biegłych (ekspertów). Można zwołać równocześnie kilka ław (np. rodzicielską, uczniowską i nauczycielską). Ławy wysłuchują ekspertów, zadają im pytania, debatują rozwiązanie i prezentują rekomendacje w obecności zainteresowanej publiczności.

16116165_m

TOP